Jeszcze kilka lat temu ludzie pytani o to, czy sztuczna inteligencja może posiadać duszę, często jako kontrargument podawali fakt, że żaden robot nie jest w stanie namalować obrazu. Dzisiaj już wiemy, że roboty potrafią nie tylko po prostu malować, ale tworzyć własne kompozycje. Chat GPT pisze kazania, które są już nieodróżnialne od tych głoszonych przez prawdziwych kaznodziei. Sztuczna inteligencja przestaje być narzędziem w rękach naukowców służącym wyłącznie do praktycznych rzeczy. Zaczyna wchodzić w sferę kultury symbolicznej, pozornie zacierając dualizm materii i ducha. Po raz pierwszy rewolucja technologiczna stanowi zagrożenie dla pracowników umysłowych, a nie fizycznych.

Temat styku sztuki i kultury ze sztuczną inteligencją połączył dwie grupy złożone z artystów, programistów i fizyków. Każda z powstałych dzięki tej współpracy instalacji posługuje się modelem lub modelami uczenia maszynowego. Jednocześnie osobno każda z nich kładzie nacisk na inny aspekt relacji sztucznej inteligencji z człowiekiem i kulturą.

W ramach wystawy zaprezentowane zostaną dwie interaktywne, multimedialne instalacje: On the existence of self-identity (autorzy: Julia Chylak, Beata Bajno, Mateusz Błajda, Eryk Imos, Paulina Wachnicka) oraz Trawienie krok po kroku z brzuchem rozdartym na oścież: wycieczka w 43 częściach (autorzy: Gabriel Bielawski, Maciej Mehl, Gabriela Niechwiadowicz, Kamil Białaszek)

Wydarzeniu towarzyszyć będą: debata „Przyszłość AI w sztuce” oraz oprowadzania autorskie.

W debacie wezmą udział: dr Paweł Gora z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, dr Dorota Celińska-Kopczyńska z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, Dominik Jałowiński – absolwent ASP w Warszawie i czynny artysta AI Art. Debatę poprowadzi dr hab. Piotr Schollenberger z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego.

Współorganizacja: Zuzanna Napora

Program:

Piątek, 13 września 
20.00 – wernisaż
Sobota, 14 września 
15.00 – oprowadzanie autorskie 
17.00 – debata
Niedziela, 15 września 
15.00 – oprowadzanie autorskie

Opis instalacji On the existence of self-identity

On the existence of self-identity to interaktywna, multimedialna instalacja, która porusza temat szeroko pojętej tożsamości i wpływu jej utraty na jednostkę w kontekście rewolucji technologicznej. Wojna informacyjna towarzysząca konfliktowi w Ukrainie wzbudziła w nas pytania o naszą własną tożsamość, jej korzenie i o to, na ile należy do nas samych, a na ile jest nam narzucana. Ponoć pierwszą ofiarą wojny jest prawda.

Kultura, wiara czy poglądy rzadko kiedy są kwestią wyboru. Sztuka, począwszy od malunków naskalnych aż po graffiti Banksy’ego, nie istnieje samodzielnie, lecz jest związana z religią i polityką.

Sztuczna inteligencja potrafi tworzyć już własne obrazy. Niektórzy twierdzą jednak, że są to tylko przetworzone ludzkie wytwory. Czy jednak ludzie sami potrafią stworzyć coś, czego nigdy wcześniej nie doświadczyli zmysłami? Czy ślepy od urodzenia może malować? Co nas zatem odróżnia w tej kwestii od maszyn? Problem świadomego myślenia AI prowadzi do pytań o samą naturę ludzką.

Czy człowiek nie jest zatem tylko zlepkiem doświadczeń? Czy może myśleć niezależnie od środowiska, w którym został ukształtowany? Czy może istnieć sam w oderwaniu od kultury, wierzeń i poglądów narzuconych mu przez społeczeństwo? Czy tożsamość narodowa jest naturalnym i autentycznym zjawiskiem, czy tylko sztucznym tworem władzy, narzędziem do kontroli społeczeństw? Czy, z drugiej strony, nie bez powodu skuteczną strategią na wymazanie narodu jest zniszczenie jego języka, sztuki i religii?

Stawiamy pytania, ale nie podajemy na nie odpowiedzi. Chcemy, aby każdy uczestnik naszej wystawy mógł sam je rozważyć, dlatego umożliwiamy mu porozmawianie z samym sobą, a właściwie ze swoją projekcją mówiącą jego własnym głosem, pod którą kryje się AI, posiadające wiedzę zgromadzoną z całego internetu.

Autorzy: Julia Chylak (lider zespołu, model wizualny), Beata Bajno (projekt instalacji, zbieranie danych), Mateusz Błajda (model językowy, interfejs i integracja systemów instalacji), Eryk Imos (model językowy), Paulina Wachnicka (zbieranie danych, oprawa wizualna)
Opis instalacji Trawienie krok po kroku z brzuchem rozdartym na oścież: wycieczka w 43 częściach
Instalacja wykonana przez Gabriela Bielawskiego, amerykańskiego stypendystę Fulbrighta, we współpracy ze studentami Uniwersytetu Warszawskiego bada postpamięć artysty o jego dziadkach – Żydach ukrywających się w Węgrowie podczas II wojny światowej.

Rodzina Gabriela wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych po II wojnie światowej. Jego dziadkowie zmarli, zanim przyszedł na świat. Jednakże ślady traumatycznych historii, jakie dotknęły jego przodków, docierały do niego pod różnymi postaciami. Rzeźby dziadka stryjecznego wykonane w kryjówce podczas wojny, spór społeczności z Węgrowa o historię jego rodziny, wspomnienia wydane przez dziadka stryjecznego, rzeźby ojca Gabriela poświęcone jego rodzicom, szlaki turystyczne Węgrowa, wreszcie masa danych i opinii krążąca w internecie – wszystkie te powidoki sumują się w zdeformowane dziedzictwo kulturowe budujące tożsamość artysty.

W swoich pracach Gabriel nie szuka historycznej wierności. Obrazuje symbole i znaczenia powstałe w jego głowie i nadaje tym pół-fikcjom fizyczną formę. Tak jak różnorodne są ślady, które dotarły do artysty, tak różnorodne są media, jakich użył przy tworzeniu instalacji – drewno, sznur, identyfikacja graficzna Węgrowa, melodia, dzwon odlany w miejscowej pracowni, czy model 3D. Część z nich wróci z powrotem i schowana w Węgrowie wprowadzi kolejną pół-fikcję w czasoprzestrzeń.

Częścią instalacji jest wirtualny model 3D wilka, nawiązujący do motywu wilkołaka w odniesieniu do kultury żydowskiej, obecnego między innymi w filmie Amerykański wilkołak w Londynie. Za pomocą uczenia maszynowego, wykonanego przez Macieja Mehla (MIM UW) metodą Reinforcement Learningu, model uczy się chodzić na oczach odbiorcy. Do jego otoczenia, konfigurowanego przez Gabrielę Niechwiadowicz (FUW UW) wraz z Maciejem, wprowadzono obserwujące postaci, stwarzające warunki zagrożenia. Cyfrowe środowisko zderzono z tradycyjnym pismem hebrajskim znajdującym się na powłoce modelu, zaprojektowanej przez Gabriela. Całości towarzyszy kompozycja dźwiękowa wykonana przez Kamila Białaszka (reżyseria, ATZ). Model wilka dopełnia wątek postpamięci i pytanie: czym ona jest i jakie są jej losy w obliczu rozwoju technologicznego? Na ile w erze sztucznej inteligencji, elementy budujące tożsamość będą naturalnie dziedziczone, a na ile będą kwestią wyboru?

Autorzy: Gabriel Bielawski, Maciej Mehl, Gabriela Niechwiadowicz, Kamil Białaszek